Γράμματα, XII

Ο Μεγάλος «Ακροατής»

«Μου έσωσε τη ζωή», λέει η Margarethe Walter καθώς στέκεται μπροστά από το διάσημο σπίτι της Berggasse 19 στη Βιέννη.
Πριν ακριβώς 70 χρόνια, Άνοιξη του 1936 τότε, στεκόταν πάλι μπροστά σ’ αυτό το σπίτι, για τελευταία φορά, λίγες βδομάδες πριν την εξεταστική περίοδο…

…88 χρόνων τώρα μιλάει για τα 45 λεπτά που άλλαξαν τη ζωή της στο ιατρείο του Dr. med. Sigmund Freud, Η Gretl, που γεννήθηκε το 1918, είναι η «τελευταία εν ζωή» γυναίκα ασθενής του...

…Συνοδευόταν από τον πατέρα της, έναν «απόλυτο Πατριάρχη».
Στα χέρια του κρατούσε ένα ενημερωτικό σημείωμα, από το οικογενειακό τους γιατρό για κάποιον Dr. Freud, «πολύ καλό αλλά πολύ ακριβό» γιατρό…

… Στο δωμάτιο υπήρχε η αίσθηση της υποβολής. Δεν έμοιαζε με συνηθισμένο ιατρείο. Δεν υπήρχαν ασθενείς στην αίθουσα αναμονής. Δεν μύριζε καμφορά, ούτε υπήρχε αδελφή με λευκή μπλούζα. Μόνο ένα φθαρμένος καναπές, κάπου στο κέντρο του δωματίου, στρωμένος με ένα ριχτάρι, που τελείωνε σε κρόσσια και με μία πολυθρόνα στο κορυφή. Παντού υπήρχαν βάζα πάνω από στοίβες βιβλίων και εικόνες ανασκαφών στους τοίχους. Μου άρεσε!

… Ο οικογενειακός γιατρός είχε διαγνώσει οξεία βρογχίτιδα και επιπλέον κάτι που δεν το καταλάβαινε, «μια ασθένεια της ψυχής».
Για αυτό την παρέπεμπε στον Dr. Frued, «έναν γιατρό ιδιαιτέρων ικανοτήτων»…

…»Ήμουν το πιο μοναχικό κορίτσι στη Βιέννη», θυμάται η Margarethe, «υπερπροστατευμένη, απομονωμένη και σίγουρα χωρίς αγάπη. Ποτέ δεν με πήραν αγκαλιά, κανένας δεν μου κράτησε το χέρι. Ποτέ μου δεν με φίλησαν!»...

…Ο Sigmund Freud μπήκε και γέμισε το δωμάτιο. Ήταν τότε 80 χρονών. Σεμνός αλλά θεληματικός είχε ένα μικρό άσπρο γενάκι και φορούσε ένα γκρίζο κοστούμι…

… με ρώτησε πως με λένε, μα απάντησε ο πατέρας μου. Με ρώτησε για το σχολείο μου και πάλι απάντησε ο πατέρας μου. «Τι κάνεις τον ελεύθερο χρόνο σου», πρόλαβε κι απάντησε ο πατέρας μου. Και η απάντηση στην ερώτηση, «με τι θέλω ν’ ασχοληθώ», δεν βγήκε από το στόμα μου. Με το ίδιο τρόπο, όπως σπίτι. Καθόμουν εκεί σαν το αντικείμενο κάποιου άλλου. Ο Freud σιωπούσε. Ξαφνικά είπε στον πατέρα της Margarethe με φιλικό και απλό τρόπο. «Πηγαίνετε στο διπλανό δωμάτιο, παρακαλώ. Θα ήθελα να μιλήσω μόνος με την κόρη σας. Ήρθε πιο κοντά μου, έστρεψε την καρέκλα του προς τα μένα και ήρεμος μου είπε «τώρα είμαστε μεταξύ μας». Αμέσως μου έφυγε όλη η ένταση.
Η αρχική συστολή με εγκατέλειψε και καθώς μιλούσε συνεχώς «τις επιθυμίες μου, που με κάποιον ήθελα πάντα να μοιραστώ, τις εκμαίευσε μ’ ένα θαυμαστό τρόπο.
Ο Sigmund Freud ήταν ο πρώτος άνθρωπος στη ζωή μου που μου έδειξε πραγματική συμπάθεια, που ήθελε κάτι να μάθει από μένα, ο μοναδικός που μ’ άκουσε»...

… H Margarethe προπάντων ήθελε την επόμενη φορά που θα πήγαινε κινηματογράφο με τον πατέρα της «να δει μία ερωτική σκηνή μέχρι το τέλος». Μάλιστα σε κάθε σκηνή, που κάτι πήγαινε να συμβεί μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας, ο πατέρας μου σηκωνόταν απότομα, «αυτές οι σκηνές δεν είναι για σένα» φώναζε και βγαίναμε έξω. Να διαμαρτυρηθώ; Ούτε να το σκεφθώ!

Πριν ο Freud φωνάξει πάλι τον πατέρα της στο δωμάτιο, με άγγιξε με την ματιά του. Έβγαινα από την εφηβεία τότε. Δεν μου έδωσε καμία συνταγή με φάρμακα, μόνον μία συμβουλή:
«Καθώς μεγαλώνει, ο άνθρωπος μαθαίνει να ξεπερνά μόνος τις δυσκολίες και τις καταστάσεις που εναντιώνονται στον χαρακτήρα του. Φροντίζεις μόνη τις επιθυμίες σου. Εσύ αποφασίζεις πότε θα αντισταθείς και πότε θα ενδώσεις. Μαθαίνεις να ρωτάς "γιατί", και να μην αποδέχεσαι σιωπηλά τα πάντα. Γίνομαι ενήλικας, σημαίνει να υπερασπίζομαι με αποφασιστικότητα εκείνο που για μένα έχει πραγματικά μεγάλη σημασία. Έτσι, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα πας με τον πατέρα σου στο σινεμά και δεις σκηνή με ένα φιλί, μείνε εκεί, μην κουνηθείς καθόλου, ότι κι αν σου πει. Σκέψου εμένα, άμα δυσκολευτείς».

… H Margarethe ακολούθησε την προτροπή του Freud. Έγινε γλύπτρια. Κι όταν ξαναπήγε σινεμά με τον πατέρα της, για πρώτη φορά του εναντιώθηκε. Η αρχή είχε γίνει. «Ήξερε σίγουρα ότι αυτά τα 45 λεπτά ήταν αρκετά για ν΄ αλλάξουν τη ζωή της.»

Πηγή: "Die Zeit" (27.04.2006)