Χαρακτήρες, V

Γυρίζοντας στο σπίτι, αργά, έμαθα πως ο Τολστόη, που τον είχε σταματήσει μεσοδρομίς η αρρώστια, μετά την αναχώρηση του από την Γιασνάγια Πολιάνα, είχε πεθάνει στο σταθμό του Αστάποβο και πως ο πατέρας μου είχε κληθεί τηλεγραφικά να πάει εκεί…
…Στην κάμαρα κειτόταν ένα βουνό σαν το Ελμπρούζ κ’ η Σοφία Αντρέγιεβνα δεν ήξερε πως ήταν ένας από τους μεγάλους βράχους του. Ένα σύννεφο βροχερό, μεγάλο ίσαμε τον μισό ουρανό γέμιζε το δωμάτιο, κι εκείνη δεν ήξερε πως ήταν μια αστραπή αυτού του σύννεφου…
….Αν έπρεπε να πάρουμε από κάθε συγγραφέα μια και μόνη αρετή, τι θα λέγαμε για τον Τολστόη για να τον χαρακτηρίσουμε με μία μονοκοντυλιά;
Η πρώτη αρετή αυτού του μοραλίστα, αυτού του ισοπεδωτή κι αυτού του κήρυκα μιας νομιμότητας που θα κυβερνούσε όλο τον κόσμο χωρίς αναιρέσεις κι εξαιρέσεις, ήταν μια πρωτοτυπία δίχως ταίρι, που άγγιζε το παράδοξο.
Σε κάθε λεπτό της ζωής του, είχε την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα στην μοναδική και οριστική τους ιδιότητα που αποκτούσαν σε μια ξεχωριστή στιγμή, να τα βλέπει σε βάθος κι ανάγλυφα, όπως τα βλέπουμε, πολύ σπάνια, στα παιδικά μας χρόνια ή στην κορφή μιας ευτυχίας που ανανεώνει τα πάντα, εκ βάθρων, ή μεσ’ τον θρίαμβο μιας μεγάλης πνευματικής νίκης.
Για να δούμε μ’ αυτόν τον τρόπο, πρέπει το μάτι μας να κατευθύνεται από το πάθος. Μόνο το πάθος φωτίζει το αντικείμενο του, εντείνοντας την ορατότητα του.
Αυτό το πάθος, το πάθος της δημιουργικής θεώρησης, ο Τολστόη το είχε αδιάκοπα μέσα του. Στο φως ακριβώς αυτού του πάθους είδε όλα τα πρόσωπα στην πρώτη τους φρεσκάδα, μ’ ένα βλέμμα καινούργιο, σαν νάταν η πρώτη φορά…

Πηγή: Απόσπασμα απ’ το «Δοκίμιο αυτοβιογραφίας» του Μπόρις Πάστερνακ

• Ο συγγραφέας του «Δόκτορος Ζιβάγκο» περιγράφει τις εντυπώσεις του απ’ τον μεγάλο νεκρό.
• Ο πατέρας του Πάστερνακ, γνωστός ζωγράφος της εποχής, είχε εικονογραφήσει έργα του Τολστόη.
• Η μετάφραση είναι του Τάκη Μπάρλα
  

Επιτύμβια, VI

Επίγραμμα
εικών ή λίθος είμί. τίθησί με Σείκιλος
ένθα μνήμης αθανάτου σήμα πολυχρόνιον

σκολιόν
Όσον ζήις φαίνου.
μηδέν όλως σύ λυπού.
πρός ολίγον εστί τό ζήιν,
τό τέλος ό χρόνος απαιτεί

Δεν είμαι πλάκα εγώ, ζωγραφιά είμαι. Ο Σείκιλος μ’ έβαλε εδώ,
να σας θυμίζω αιώνια, σα σφραγίδα ανεξίτηλη, ότι:

Όσο ζεις να λάμπεις πρέπει.
Και για τίποτα μην πικραίνεσαι.
Γιατί η ζωή είναι λίγη
Και θα σου ζητήσει λογαριασμό.

Πηγή: Inscriptio columnae, Museum Kopenhaven inv. 14879, Danemark

• Το σκόλιον είναι αρχαίο ελληνικό τραγούδι της τάβλας. Το συγκεκριμένο χρονολογείται ανάμεσα στο 200 π.χ. έως το 100 μ.Χ. και τραγουδιόταν στα συμπόσια της εποχής. Είναι σκαλισμένο κάτω από το επιτύμβιο στο τάφο του Σείκιλου, που βρέθηκε το 1883 στις Κράλλεις της Μικράς Ασίας. Πάνω από τους στίχους είναι γραμμένη και η παρτιτούρα του, έτσι μπορεί να τραγουδηθεί ακόμα και σήμερα. Είναι η παλιότερη, πλήρης σύνθεση που βρέθηκε ποτέ. Μάλλον γράφτηκε για την γυναίκα του που ίσως θάφτηκε νωρίτερα στον ίδιο τάφο.
• Αν θέλετε ν’ ακούσετε μια σύγχρονη αναπαραγωγή - με μπουζούκι - του τραγουδιού κάντε κλικ εδώ .
  

Segui il tuo corso, e lascia dir le genti!

... Jedes Urteil wissenschaftlicher Kritik ist mir willkommen.
Gegenueber den Vorurteilen der sog. oeffentlichen Meinung,
der ich nie Konzessionen gemacht habe,
gilt mir nach wie vor der Wahlspruch des grossen Florentiners:
Segui il tuo corso, e lascia dir le genti!
[Gehe deinen Weg, und lass die Leute reden!]

London, 25. Juli 1867
Karl Marx

... Κάθε κρίση επιστημovικής κριτικής μoυ είvαι ευπρόσδεκτη.
Απέvαvτι στις πρoλήψεις της λεγόμεvης κoιvής γvώμης,
πoυ δεv της έκαvα πoτέ παραχωρήσεις,
ισχύει για μέvα τώρα, όπως και πρώτα, τo ρητό τoυ μεγάλoυ Φλωρεvτίνου *:
Segui il tuo corso, e lascia dir le genti!
(Τράβα τo δρόμo σoυ, κι άσε τov κόσμo vα λέει!)

Πηγή: Vorwort zur ersten Auflage aus

Das Kapital
Kritik der politischen Oekonomie
Erster Band
Der Produktionsprozess des Kapitals
(1867)

von Karl Marx

* La Divina Commedia (titolo originale: Comedia) e un poema in tre cantiche scritto dal poeta fiorentino Dante Alighieri.

• φιλοσοφία

Συναισθήματα, IX

17 Ιουνίου, 1948

Αυτά τα βράδια είμαι τόσο μόνος, θέλω τόσο απελπισμένα μια γυναικεία συντροφιά, που πονάω... και παρόλα αυτά συνεχίζω να δουλεύω. Τις βλέπω που περνάνε απέξω, και τρελαίνομαι. Γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα; Γιατί ένας άντρας που προσπαθεί να κάνει μια σημαντική δουλειά δεν μπορεί ποτέ να βρει μια γυναίκα που θα του χαρίσει την αγάπη της αλλά και το χρόνο;
Ένας άνθρωπος σαν εμένα, υγιής, ενεργός σεξουαλικά, να με τσακίζει ο πόθος για οποιοδήποτε όμορφο κορίτσι βλέπω, αλλά να μην μπορώ να κάνω έρωτα τώρα, στα νιάτα μου, και κάθομαι να τις βλέπω που περνάνε αδιάφορα έξω από το παράθυρό μου - που να πάρει και να σηκώσει, δεν είναι δίκαιο αυτό! Αυτή η εμπειρία σίγουρα θα με κάνει πικρόχολο, μα το Θεό! ...

Πηγή: Τα ημερολόγια του Jack Kerouac. Περιοδικό «(δε)κατα», Δευτέρα 17 Ιουλίου 2006. Η μετάφραση είναι του Γιώργου Κυριαζή.

P.S.
Ο Jack Kerouac (1922-1969) χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο Beat Generation για να εκφράσει την απέχθεια του για την αμερικάνικη κοινωνία, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, και τις αξίες που αυτή υιοθετούσε. Η λέξη beat είχε ποικιλώνυμη σημασία για τους εκφραστές αυτού του ρεύματος με κοινό παρανομαστή την αποκήρυξη της αποθησαύρισης και της απληστίας που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο.
Και με την κίνηση, που ονομάστηκε beatnik, τον καλεί να ανακαλύψει την ερωτική, καλλιτεχνική και πνευματική πλευρά του εαυτού του μέσα από τις ουσίες, το περιστασιακό σεξ, τη μουσική και τον Βουδισμό Ζεν.

Ο μυστικιστής ποιητής William Blake και ο συγγραφέας του «Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο», Marcel Proust, επηρέασαν με το έργο τους, μεταξύ πολλών άλλων, τους συγγραφείς αυτής της γενιάς.

Από αυτή την γενιά ξεπήδησε, στη δεκαετία του ’60, η γενιά των hippie και αργότερα των punk. Ήταν ό πρόδρομος αυτών που ονομάστηκαν, υποτιμητικά, γενιές της υποκουλτούρας.

Ακούστε - κάνοντας κλικ εδώ - ένα χαρακτηριστικό τραγούδι, σε στίχους και μουσική, της «υποκουλτούρας». Δημιουργός του ο «Βασιλιάς» της punk-funk μουσικής, Rick James.

Γράμματα, XVI

Αγαπητέ φίλε,
Ούτε πέννα έχω τη στιγμή πού ήρθε το «πλήρωμα» για να σου γράψω. Σ' ευχαριστώ για το γράμμα σου…
Λοιπόν πολύ μ' έκανε να σκεφθώ, ν' αναζητήσω τις αιτίες και προπαντός να καθορίσω την πραγματική υπόσταση του φαινομένου. Ήμουν τότε πολύ θλιμμένος και τα γραφόμενα σου ήρθαν να επιτείνουν τη θλίψη μου. Και τώρα πού σου γράφω, αισθάνομαι πόσο ασταθείς είμαστε, πως το ακλόνητο είναι καρπός μακρού και ακάματου αγώνα, πού απαιτεί άσκηση αέναη, θυσία πραγματική που είναι ακριβά ακόμα για την ψυχή μας. Κυμαινόμεθα ανάμεσα στα αντίθετα. Ξαναρχίζουμε από το ίδιο σημείο, πέφτουμε ακριβώς τη στιγμή που αποφασίζουμε να ανυψωθούμε, η ελπίδα μας ξαναγεννιέται από την βαθύτερη απελπισία μας. Ο πόθος μας σβήνει τη στιγμή της πλήρωσής του, ηπλήρωση τούτη είναι πενία και η στέρηση πόρος.
Μερικοί στίχοι της Ερωφίλης που βρήκα τυχαία μου 'δωσαν κάποια παρηγοριά. Η ζωντανή λαλιά, η παρουσία της πολύψυχης μάζας στο έργο του ενός, η γνησιότητα, η συνεκτική δύναμη των γενεών. Σου τους εσωκλείω.
Ύστερα κάποια λόγια του Χρυσόστομου, που προδίδουν την ατράνταχτη, βαθύτατη και σταθερή πίστη στο άναρχο κι αιώνιο. Η κατοχή του όντως όντος, μέσα στην αέναη ροή των πάντων. .. Πού είναι λοιπόν η κατάρτιση μέσα μας ενός ιδεώδους, που όταν όλα γύρω μας γκρεμίζονται ή φθείρονται αυτό μένει ατράνταχτο, άφθαρτο, οπού αυτό μονάχα αρκεί στην απώλεια των πάντων;
Είχα αισθανθεί ότι ο Έρως ο ουράνιος εξαγνίζει την Σάρκα, μεταμορφώνει το γήινο — ακολούθησα τούτο το δρόμο αλλά βρήκα τη φθορά, τη μεταβολή, την υποψία, τη ζήλεια, τον πόθο της κατοχής, την υποδούλωση στην ηδονή. Έπεσα σε πέλαγος ασταθείας και αβεβαιότητος. Έφριξα με την κακία μου, με τις αδυναμίες μου, τις ιδέες τις από γενετής μου. Η Φύση απαιτεί από μας να νικήσουμε εκεί ακριβώς πού μας έπλασε πιο αδύνατους. Και είδα πως τις αδυναμίες μου δεν τις είχα νικήσει και πώς προς το τέλος πλέον του βίου δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες να τις κατανικήσω. Ιδού τες ότι σε πρώτη ευκαιρία προβάλλουν ως άλλες κεφαλές Λερναίας Ύδρας, ακοίμητες, ολοζώντανες, αδάμαστες, πανίσχυρες...
Υπάρχει λοιπόν ο άλλος δρόμος, όπου τα πολλά γίνονται ένα, οπού υπόσχεται τη γαλήνη, την πραγματική ευτυχία, την βεβαιότητα. Αλλ' εις την αρχή του βρίσκεται η θυσία, εις κάθε σημείο του... Ετούτος απαιτεί απόμάς ν' απαρνηθούμε κάθε έρωτα (εις το όνομα του ενός) κάθε έργο (εις το όνομα της απρόσωπης συνεργασίας μας στο ένα έργο) κάθε ελπίδα (αφού πια κατέχοντας το Παν, περιττεύει κάθε ελπίδα...) (είναι του de Lubicz).
Δεν μπαίνω στη συζήτηση των όσων μου γράφεις... Έτσι λοιπόν σβήνουν επιτεύξεις πού τις θεωρήσαμε αξιόλογες... (γιατί ήταν το σύμβολο μιας στιγμής στην ιστορία του ανθρώπου, ένας σπινθήρας ανάμεσα στην ψυχή μας και τις άλλες ψυχές...;). Μήπως η άρνηση έχει την αιτία, τις ρίζες της μέσα μας; Μήπως είμαστε υπόλογοι κι εμείς; Πώς θα κρίνουμε ένα έργο πού σφραγίστηκε για μας μια για πάντα η μυστική πηγή που το γέννησε; Η χαρά πού χάρισε στη στιγμή της δημιουργίας του; Έπειτα έχουμε το δικαίωμα να σβήνουμε όλες τις ιδεατές προεκτάσεις, τις πέραν από τη συγκεκριμένη επίτευξη του;
…Αλλ' ο κυριότερος σκοπός του γράμματός μου είναι τούτος. Να συμπαρασταθώ νοητά στην προσπάθεια που κάνεις. Αληθινά σε θαυμάζω, να δουλέψεις εκεί για μιαν έκθεση σημαίνει πως κομίζεις απόθεμα κόσμου ιδεών και σύμπαντος, που δεν κλονίζεται στο νέο Περιβάλλον, αυτοπεποίθησης και τόλμης περισσής. Σε συγχαίρω και θέλω να ξέρεις πως οι ευχές μου σε συνοδεύουν, πως θέλω να με αισθάνεσαι κοντά σου, τις στιγμές ιδιαίτερα της αναπόφευκτης μόνωσης.
Πως εύχομαι τέλος οι ελληνικές σου προθέσεις να δώσουν μιαν απάντηση όπως τη νομίζεις εσύ κι ας μην είναι ίσως ακόμα η τελεσίδικη και αυτή την απάντηση σου να την εννοήσουν έστω και οι ολίγοι.
Συμπάθα την άργητά μου
Μέσα από την α-πειρη αγάπη μου
σε φιλώ

Πικιώνης.

Πηγή: Από τη συλλογή «Γράμματα Δημήτρη Πικιώνη Ν.Χατζηκυριάκου-Γκίκα», Επιμέλεια Ν.Π. Παΐσιος, Εκδόσεις Ικαρος, Αθήνα

P.S.

• Με αφορμή την έκθεση «Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας: Μοντερνισμός και Παράδοση», που θα διαρκέσει στην Ερμούπολη έως τις 28 Αυγούστου.
• Ο Δημήτρης Πικιώνης "είναι ο πρώτος αρχιτέκτων στην Ελλάδα που είχε το θάρρος να διακηρύξει ότι η Αρχιτεκτονική είναι Τέχνη και Ποίησις", έγραψε ο Γιάννης Τσαρούχης το 1987.

Συναισθήματα, VIII

Der Hoelle Rache kocht in meinen Herzen,
Tod und Verzweiflung flammet um mich her!
Fuehlt nicht durch dich Sarastro Todesschmerzen,
So bist du meine Tochter nimmermehr.

Verstossen sei auf ewig, verlassen sei auf ewig,
Zertruemmert sei'n auf ewig alle Bande der Natur,
Wenn nicht durch dich Sarastro wird erblassen!
Hort! Rachegoetter! Hoert der Mutter Schwur!

Της κόλασης εκδίκηση φωλιάζει στην καρδιά μου,
και σε χόλιασμα θανατερό φλογίζω!
Να νιώσει ο Sarastro του θανάτου τη κρυάδα, πράξε,
αλλιώς κόρη μου πια δεν σε λογίζω.

Αποκληρωμένη και για πάντα αφορισμένη θάσαι,
και τους δεσμούς της Φύσης διαρρηγνύω,
αν στου Sarastro το πρόσωπο δεν δω τη νεκρική χλομάδα!
Ω! Θεοί του γδικιωμού, ακούστε! Τον όρκο μου ομνύω!

Πηγή: Der Hoelle Rache kocht in meinen Herzen (Koenigin der Nacht, Act II) aus Die Zauberfloete von Wolfgang Amadeus Mozart

P.S
Αυτό το σημείωμα το έγραψα για τα σημερινά γενέθλια μου.

Ο Μαγικός Αυλός είναι η τελευταία όπερα του W. A. Mozart και η δημοφιλέστερη. Είναι ένας ύμνος στην Αγάπη, τη Συγχώρεση και την Ανοχή. Σε κανένα άλλο μουσικό έργο δεν είναι τόσο φανερός ο μετασχηματισμός της ακατέργαστη ύλης σε ουσία και πνεύμα. Εδώ αναδεικνύεται με μοναδικό τρόπο η διαδικασία ωρίμανσής έως την πλήρη τελείωση του ανθρώπου. Ο σπόρος που φουσκώνει, ρίχνει τ’ αγκίστρια του στο χώμα, γαντζώνεται, ανασηκώνεται, ανεβαίνει στο φως και γίνεται στάχυ. Ο Tamino δοκίμασε του θάρρος του, τις αρετές του, τη διαίσθησή του. Τελικά, ενώνεται με την Pamina η οποία, έχοντας περάσει και αυτή τις δικές της δοκιμασίες, έχει επίσης φθάσει στη φώτιση. Οι χαρακτήρες αντιπροσωπεύουν διάφορες όψεις της ανθρώπινης φύσης παίζοντας σε ένα δράμα το οποίο συμβαίνει εντός του κάθε ενός από εμάς.
Οι πρωταγωνιστές
Sarastro (βαθύφωνος): Αρχιερέας του Ήλιου, της Ίσιδας και του Όσιρη, επικεφαλής του ναού.
Tamino (τενόρος): Νεαρός πρίγκιπας που αγαπά την κόρη της Βασίλισσας της Νύχτας, με την άδεια της μητέρας της, Βασίλισσας της Νύχτας. Η τελευταία του χάρισε έναν μαγικό αυλό για να τον βοηθά σε κάθε δυσκολία.
Βασίλισσα της Νύχτας (Koenigin der Nacht, υψίφωνος): Προσπαθεί να εκδικηθεί τον Αρχιερέα Sarastro που έχει απαγάγει την κόρη της.
Pamina (υψίφωνος): Κόρη της βασίλισσας (την απήγαγε ο Sarastro). Αγαπά τον νεαρό πρίγκιπα Tamino.
Papageno (βαθύφωνος ή βαρύτονος): Κυνηγά πουλιά και έχει μόνον απλούς στόχους για τη ζωή του: να τρώει, να πίνει, να παντρευτεί και να κάνει παιδιά.
Papagena (υψίφωνος): Γοητεύεται από τον Papageno, επιθυμεί να τον παντρευτεί, για να κάνουν πολλά παιδιά.
Monostatos (τενόρος): Ένας Μαυριτανός στην υπηρεσία του Sarastro.

Η πρεμιέρα δόθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1791, στο θέατρο Auf der Wieden, ένα λαϊκό θέατρο έξω από τη Βιέννη. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Papageno ερμήνευσε ο Emmanuel Schikaneder, που έγραψε και το libretto, με τον οποίο ο Mozart αστειευόταν, αφού του άλλαζε διαρκώς τον τόνο του Glockenspiel - που έπαιζε ο ίδιος- στο μέρος όπου τραγουδούσε ο φίλος του στη 2η πράξη την πασίγνωστη άρια Ein Maedchen oder Weibchen (κορίτσι από σπίτι ή μια τσουλίτσα). Η soprano coloratura Josefa Weber Hofer, κουνιάδα του (με την οποία πριν παντρευτεί είχε ερωτική σχέση), ερμήνευσε τον απαιτητικό ρόλο της Βασίλισσας της Νύχτας, ενώ η 17χρονη Anna Gottlieb το ρόλο της Pamina. Στη γυναίκα του έγραψε : «Αγαπημένη μου μικρή, μόλις γύρισα από την όπερα. Ως συνήθως το θέατρο ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Την άρια Ein Maedchen oder Weibchen και την aria του Papageno τις τραγούδησαν και σε bis. Αυτό που μου δίνει πιο πολλή χαρά είναι ότι νιώθω πως το κοινό εκτιμά την όπερά μου. Είμαι σίγουρος ότι θα τους αρέσει όλο και πιο πολύ. Ο καιρός περνά και μου λείπεις. Αντίο μικρή μου. Περιμένω και ελπίζω να λάβω γράμμα σου σήμερα. Και μ' αυτήν τη γλυκιά προσμονή, σου στέλνω χίλια φιλιά. Ο άντρας σου που πάντα σ' αγαπά... W. A. Mozart".

Στη σκηνή 11 της 2ης Πράξης η Βασίλισσα της Νύχτας με θυμό σύρει ένα αιχμηρό μαχαίρι που -όπως λέει- φτιάχτηκε για να σκοτώσει τον Sarastro. Εδώ ακούγεται μία από τις δυσκολότερες άριες - από πλευράς ερμηνείας- του παγκόσμιου λυρικού ρεπερτορίου, η "άρια της Βασίλισσας της Νύχτας". Για μπορέσει μια σοπράνο να κατακτήσει αυτό τον τίτλο πρέπει να τραγουδήσει με επιτυχία αυτή την άρια.Μπορείτε να αποθηκεύσετε την άρια στον υπολογιστή σας, κάνοντας δεξί κλικ εδώ , και επιλέγετε "Αποθήκευση προορισμού ως...". ¨Κατεβάζοντας¨ το αρχείο θεωρείτε αυτονόητο ότι θα σεβαστείτε τα πνευματικά δικαιώματα του έργου, το οποίο δεν μπορεί να πουληθεί σε τρίτους.

Οι μακρόσυρτοι λυγμοί των φθινοπωρινών βιολιών πληγώνουν την καρδιά μου με μια μονότονη θλίψη

«Les sanglots longs des violons de l'automne blessent mon coeur d'une langueur monotone»
Την έφερε σήμερα το πρωί το ασθενοφόρο. Την βρήκαν, είπαν, παρατημένη σ’ ένα δρόμο της Ερμούπολης. Ημίγυμνη σχεδόν, χωρίς παπούτσια.
Η εύκολη στάμπα στα Επείγοντα: είναι μεθυσμένη. Κορίτσι των μπαρ, φερμένο από την χώρα του Τολστόϊ, ήλθε μόνον για το Σαββατοκύριακο. Να «διασκεδάσει» κάποιους.
Όταν την είδα είχε ένα μόνιμο χαμόγελο, χαριτωμένο θάλεγα. Διασκέδαζε με την κατάσταση της. Αντιλαμβανόταν την πραγματικότητα αλλά το χαιρότανε. Επιμέναμε. Μεθυσμένη είναι! Το παραμικρό γι’ αυτήν ήταν αφορμή για να γελάσει. Μας παρέσυρε όλους σε αστεϊσμούς. Μόνον όταν λειτούργησε ο «επαγγελματισμός μας» αντιληφθήκαμε ότι κατατρυχόταν από εκείνη την τρομερή ασθένεια που ανάγκασε τον Ηρακλή να κατακρημνίσει τον Λίχα στη θάλασσα.
Από εκείνη την ώρα «οι μακρόσυρτοι λυγμοί των φθινοπωρινών βιολιών πληγώνουν την καρδιά μου με μια μονότονη θλίψη». Δεν ξέρω γιατί. Αύριο θάμαι καλύτερα.

Πηγή: « Chanson d'automne» de Paul Marie Verlaine

• γράμματα

Ποιος κατέχει τη Φιλοσοφία;

Bis dahin kann man keine Philosophie lernen;
denn, wo ist sie, wer hat sie im Besitze, und woran laesst sie sich erkennen?
Man kann nur philosophieren lernen,...

Μέχρι τώρα δεν μπόρεσε κανείς να μάθει για τη Φιλοσοφία.
Που βρίσκεται;
Ποιος την κατέχει;
Και πως μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει;
Μόνον να φιλοσοφεί μπορεί να μάθει κάποιος,...

Πηγή: "Kritik der reinen Vernunft" von Immanuel Kant

Ποίηση και Συμβουλευτική, XXII

Σ' αυτόν το λάκκο τον πιο πικρό
κι από το μνήμα, (είναι από πλήξη
κι από έναν άβουλο στοχασμό)
ποιος μ' έχει ρίξει ;

Σ' αυτόν το λάκκο τον πιο βαθύ
κι από το μνήμα, γιατί είναι πάλι
από μια θύμηση που δε σβει,
ποιος μ' έχει βάλει ;

Πηγή: "Τα Παθητικά Κρυφομιλήματα" του Κωστή Παλαμά

Γράμματα, XIV

Ρε, πάτε καλά; Τι έχετε πάθει; Έχετε χάσει τη φόρμα σας…και δεν εννοώ αυτή που φοράτε για να πάτε γυμναστήριο.
Τι στο διάολο συμβαίνει με τη πάρτη σας; Γιατί συμπεριφέρεστε σαν χεσμένα κοτοπουλάκια; Γιατί γίνατε έτσι ρε γαμώτο; Όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι. Μη μου απαντήσετε τη καραμέλα "εσείς μας κάνατε έτσι" γιατί δε περνάει… Καρφί δε μου καίγεται για το τι κάναμε εμείς και πώς φερόμαστε. Όπως στρώνει κανείς, έτσι και κοιμάται. Ό,τι σπέρνεις, θερίζεις και τέλος οι παροιμίες. Εσείς θα έπρεπε να "κρατάτε" γερά. Βγαίνεις έξω, βλέπεις ένα σωρό άντρες και κανείς δεν έχει τίποτα το ενδιαφέρον. Δεν μιλάω για ενδιαφέρον κώλο ή για ενδιαφέροντες κοιλιακούς. Μιλάω για ενδιαφέρον βλέμμα, για ενδιαφέρον περπάτημα. Κάτι στις κινήσεις να σε τραβήξει να κολλήσεις τα μάτια σου, ρε παιδί μου. Όλο τσαλιμάκια, όλο κορδελάκια, όλο ιστορία, όλο " δε μπορώ", "δε ξέρω", "θα δούμε", "μήπως να το παίρναμε αλλιως…". Ρε αυτά τα παιχνιδάκια τα κάνουν οι γκόμενες. Εγώ θα στο παίξω δύσκολη, εγώ θα πουλήσω κοτσιδάκια και ηλίθια χαμόγελα.
Εσύ τι δουλειά έχεις με αυτά; Γιατί μουτζουρώνεσαι; Βλέπεις τύπους να κοιτάνε τύπισσες (και δεν εννοώ εμένα, γιατί εμένα δε με κοιτάνε λόγω μύτης και υπερβολικού μακιγιάζ) για ώωωρεεες! Περνάνε οι ώρες και ο καθένας πάει σπίτι του! Έλα ρε φιλαράκι και πες αυτό που σκέφτεσαι. Τι είναι αυτό; Πες το. Θα σοκαριστώ, το παραδέχομαι, αλλά θα σε πώ και μάγκα. Μπορεί στην αρχή να σε πώ μαλάκα, αλλά στο τέλος θα καταλήξω ότι έχεις αρχίδια.
Και έτσι πρέπει να είναι. Είσαι ο δυνατός. Πάρ'το χαμπάρι. Σου πουλήσαμε το παραμύθι ότι δεν είσαι και έτσι όπως τα λένε και το ΄φαγες. Δεν πρέπει να σε επηρρεάζει το τι κάνω εγώ και αν είμαι "σόμπα". Εσύ πρέπει να είσαι ΕΚΕΙ. Με τα παντελόνια σου, με την σοβαρότητα που σου πρέπει, με τα ωραία σου. Με την άποψη σου και με τη πρωτοβουλία σου. Γιατί έχεις πολλά ωραία, ρε πούστη μου! Έχεις χέρια δυνατά που για κάποιο λόγο μ΄αγκαλιάζουν και δεν υπάρχει τίποτα να με φοβίζει. Έχεις βλέμμα σίγουρο "είμαι εγώ εδώ". Έχεις ωραίο μυαλό, άλλες εικόνες που θέλω να μου τις περιγράψεις. Έχεις αυτοκυριαρχία και ψυχραιμία. Δε στριγγλίζεις σα κοριτσάκι, ούτε σε πιάνουν υστερίες. Φοράς παντελόνια γαμώ το κέρατο μου και έχεις και σοβαρό λόγο. Εγώ τα φοράω γιατί... έτσι! Γιατί το προστάζει η μόδα. Μαλακίες, δηλαδή.
Πού είναι τα ωραία σου; Πού τα έχεις θάψει και γιατί; Εγώ φταίω; Ναι; Ε, δεν θα έπρεπε να σε επηρρεάζει. Το τι σκατά είμαι εγώ, άσε με να το λουστώ. Εσύ φέρσου όπως προστάζει το φύλο σου. Μπορεί να δουλεύω πια και εγώ. Να είμαι προϊσταμενη σου και να σε προστάζω, να σε προσβάλλω, να σε επιπλήττω , να σου την λέω, αλλά στο τέλος ΕΣΥ ΘΑ ΜΕ ΓΑΜΗΣΕΙΣ.
Γιατί εσύ πρέπει να το κάνεις! Ασε τι λέω εγώ και πώς το παίζω δυνατή. Σκατά δυνατή είμαι. Αφού το βλέπεις και το ξέρεις. Σύνελθε! Σε χρειαζόμαστε και σε θέλουμε. Όπως πραγματικά είσαι, όμως. Όχι, όπως αποφάσισες να είσαι. Θέλω να αρχίσω να βλέπω άντρες τριγύρω μου… όχι ένα σωρό καθρέφτες! Σας παρακαλώ.

Πηγή: "Παντελονάτα Πράγματα" από το Blog "Do you think me a clown?"

Χαρακτήρες, IV

Όταν πέθανε ο Eric Ibsen στον τάφο του, στη Christiania, αντί για επιτύμβιο έστησαν μια αξίνα που συμβολίζει το σκάψιμο που έκανε στην ανθρώπινη ψυχή.
Το 1875 βρίσκεται στο Μόναχο όπου αρχίζει να γράφει την Hedda Gabler.
Ο «θηλυκός Άμλετ» είναι μία ιδεαλίστρια που μάχεται τον περίγυρο της, ένα θύμα των περιστάσεων, μια πρωτότυπη φεμινίστρια, ένας σκοτεινός χαρακτήρας.
Gabler είναι το πατρικό της όνομα και όπως λέει ο ίδιος ο Ibsen: “διάλεξα αυτόν το τίτλο για να δείξω ότι η Hedda είναι παιδί του πατέρα της και όχι σύζυγος του Tesman».
Το αποδεικνύει αυτοκτονώντας με το όπλο - σπάνιος τρόπος αυτοχειριασμού για γυναίκα - του πατέρα της.
Κριτική για τον χαρακτήρα της Hedda έκανε η Lou Salome, ανεκπλήρωτος έρωτας του Nietzsche, θεωρώντας ότι «η Hedda πέθανε για τον εαυτό της γιατί έζησε για τον εαυτό της».
Σε όλο το έργο η Hedda αγωνιά γιατί δεν μπορεί να ορίσει τον εαυτό της. Έτσι πράττει απελπισμένα γιατί δεν της επιτρέπεται να δράσει, δεν της επιτρέπεται να σκέφτεται. Δεν υπάρχει γυναίκα που να μην μπορεί, ακόμα και σήμερα, να αναγνωρίσει κάτι από τον εαυτό της στην πληθωρική Hedda Gabler.
Όπως και δεν υπάρχει άντρας που να μην σκεφτεί όπως ο Σύμβουλος Brack, σαν άκουσε για τον θάνατο της: «Όχι! Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται!».
Ακούστε το έργο – κάνοντας κλικ εδώ – και αναρωτηθείτε, σαν τον Νορβηγό δραματουργό, αν η μοίρα του ανθρώπου είναι προϊόν του χαρακτήρα του.
Αν είναι έτσι μήπως θα πρέπει, όπως προτρέπει ο Nietzsche, να μάθουμε να αγαπάμε τη μοίρα μας;

Πηγή: "Hedda Gabler" του Eric Ibsen

P.S. Μπορείτε να αποθηκεύσετε το έργο στον υπολογιστή σας, κάνοντας δεξί κλικ εδώ, και επιλέγετε "Αποθήκευση προορισμού ως...". ¨Κατεβάζοντας¨ το αρχείο θεωρείτε αυτονόητο ότι θα σεβαστείτε τα πνευματικά διακιώματα του έργου, το οποίο δεν μπορεί να πουληθεί σε τρίτους.