Το κυνήγι τους κρατάει άυπνη την ψυχή μας

… Τα εξωτερικά πράγματα σαν τέτοια δε σημαίνουν τίποτα για το μεγαλοφυή, να γιατί κανείς δεν μπορεί να τον καταλάβει. Κάθε τι εξαρτιέται από την ερμηνεία που αυτός δίνει, όταν συμπαρίσταται ο μυστικός του φίλος (το πεπρωμένο). Το σύμπαν ολόκληρο μπορεί να χαθεί, ο πιο ηλίθιος όπως και ο πιο ευφυής μπορούν να συμφωνήσουν στο να του πάρουν από τα χέρια την άκαρπη προσπάθεια. Μολαταύτα ο μεγαλοφυής ξέρει πως είναι δυνατώτερος απ’ όλο τον κόσμο, αρκεί να μην βλέπει κανένα αμφίβολο γραπτό, εκεί που διαβάζει τη θέληση του πεπρωμένου. Αν το διαβάσει όπως το ποθεί, τότε θα πει με την παντοδύναμη φωνή του στον πιλότο: «Προχώρα μονάχα, τον Καίσαρα και την τύχη του οδηγείς» (Πλουτάρχου: «Καίσαρ», 38)…

… Να γιατί ο μεγαλοφυής αγωνιά άλλες ώρες απ΄ ότι ο κοινός άνθρωπος. Ο κίνδυνος δεν αποκαλύπτεται στον κοινό άνθρωπο, παρά μόλις τη στιγμή του κινδύνου, μέχρι τότε βρίσκεται στη σιγουριά του, και μόλις περάση ο κίνδυνος νοιώθει πάλι ασφαλής. Ο μεγαλοφυής κατά την ώρα του κινδύνου βρίσκεται στο αποκορύφωμα της δύναμης του, κι αντίθετα η αγωνία προϋπάρχει η έπεται αυτής της ώρας και λαβαίνει χώρα σε μια τρομώδη στιγμή, όπου ο μεγαλοφυής πρέπει να διαλεχθή μ’ εκείνον τον μεγάλο Άγνωστο, που είναι το πεπρωμένο…

… και αυτή είναι η αιτία για την οποία βρίσκεται σε σχέση αγωνίας προς το πεπρωμένο…

…Αν όμως παραμείνει στην αμεσότητα με ζωή στραμμένη ολόκληρη προς τα έξω , μπορεί βέβαια να είναι μεγάλος και τ’ ανδραγαθήματα του υπέρμετρα, δε θα φτάση όμως ποτέ στον εαυτό του κι ούτε ποτέ θα είναι μεγάλος στα δικά του μάτια…

Χρειάζεται πολύ θάρρος για ν’ αντιληφθής πως μια τέτοια μεγαλοφυής ύπαρξη, παρά τη λάμψη της, τη μεγαλοπρέπεια της, τη σημαντικότητα της, είναι αμαρτία. Και κανείς δεν το αντιλαμβάνεται πριν μάθη να χορταίνη την πείνα της άπληστης ψυχής του. Κι όμως έτσι είναι…

… Αν θελήσεις να πάρεις για παράδειγμα τον Ταλλεϋράνδο, θα μπορέσεις να παρατηρήσεις σ’ αυτόν τη δυνατότητα μιας πολύ βαθύτερης εσωτερικοποίησης της ζωής. Αλλά αυτός την απέφευγε..,

…Είν’ ένα ξαλάφρωμα στη ζωή ν’ ακολουθήσης τις άμεσες τάσεις, είτε είσαι μεγάλος είτε είσαι μικρός· κι αυτός που από έλλειψη πνευματικής ωριμότητας δεν καταλαβαίνει πως ακόμα και μια αθάνατη δόξα είναι μονάχα της κατηγορίας της προσκαιρότητας, αυτός που δεν καταλαβαίνει πως αυτά τα πράγματα, που το κυνήγι τους κρατάει άυπνη την ψυχή μας με τον πόθο και τη λαχτάρα, είναι μονάχα πενιχρή ατέλεια σε σύγκριση προς την αθανασία που υπάρχει για κάθε άνθρωπο, και που θάχε δίκιο ο κόσμος ολόκληρος να την ζηλεύη αν και μόνο για έναν άνθρωπο επιφυλασσόταν – αυτός δεν θα μπορέση να μάθη ούτε τόσο δα τι σημαίνει πνεύμα κι αιωνιότητα…

Πηγή: « Η έννοια της αγωνίας» του Σαίρεν Κίρκεγκωρ (“Begrebet Angest” af den Soeren Aabye Kierkegaard), μτφρ. Γιάννη Τζαβάρα, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1971, σσ. 117-133

Όχλοι. Μοναξιά: ίσοι και μεταβλητοί όροι

Δεν είναι δυνατόν ο καθένας νάχει πάρει το βάφτισμα του όχλου: η απόλαυσή του είναι τέχνη. Και μονάχα αυτή, με τα έξοδα του ανθρώπινου είδους, μπορεί να δώσει μια κραιπάλη ζωτικότητας, σ' αυτήν εμφύσησε στην κούνια της μέσα, μια νεράιδα, τη διάθεση της μεταμφίεσης και της μάσκας, το μίσος για το σπίτι και το πάθος για ταξίδια.

Όχλοι. Μοναξιά: ίσοι και μεταβλητοί, από τον ενεργητικό και παραγωγικό ποιητή, όροι. Όποιος δεν ξέρει να γεμίζει τη μοναξιά του, δεν ξέρει και νάναι μόνος μέσα σ' ένα πολυάσχολο πλήθος.

Ο ποιητής έχει αυτό το ασύγκριτο πλεονέκτημα, να μπορεί όποτε του αρέσει νάναι ο εαυτός του και οι άλλοι. Σαν αυτές τις περιπλανώμενες ψυχές, που ψάχνουν ένα σώμα, μπαίνει, όποτε θέλει στο πρόσωπό του καθένα. Γι' αυτόν, όλα είναι ελεύθερα. Κι αν μερικές θέσεις φαίνονται κλειστές, είναι γιατί στα μάτια του δεν αξίζουν τον κόπο, να τις επισκεφτεί.

Ο μοναχικός και σκεφτικός περιπατητής νιώθει ένα ολόδικό του μεθύσι μέσα σ' αυτή τη γενική κοινωνία. Εκείνος που παντρεύεται εύκολα το πλήθος, γνωρίζει καυτές χαρές, που θα στερηθή παντοτινά ένας εγωιστής, κλεισμένος σαν σεντούκι κι ένας τεμπέλης, εγκλωβισμένος σαν μαλάκιο. Υιοθετεί όλα τα επαγγέλματα, σαν νάταν δικά του, όλες τις χαρές κι όλες τις λύπες, που οι συνθήκες του προσφέρουν.

Αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν έρωτα είναι πολύ μικρό, πολύ στενό κι αδύναμο, αν συγκριθεί με το βουβό όργιο, με την ιερή εκπόρνευση της ψυχής, που δίνεται ολόκληρη, ποίηση και ευσπλαχνία, στο απρόοπτο, στον άγνωστο που περνά.

Καλό κάνει να μαθαίνουμε καμιά φορά στους ευτυχισμένους αυτού του κόσμου, μόνο και μόνο για να ξευτελίσουμε για λίγο, την ηλίθια υπερηφάνειά τους, πως υπάρχουν ανώτερες ευτυχίες από τις δικές τους, πιο πλατειές και πιο εκλεπτισμένες. Οι ιδρυτές των αποικιών, οι πάστορες των λαών, οι εξορισμένοι στην άκρη του κόσμου ιεραπόστολοι γνωρίζουν αναμφίβολα κάτι απ' αυτά τα μυστήρια μεθύσια. Και στην αγκαλιά της απέραντης οικογένειας που μέσα της φτιάχτηκε το πνεύμα τους, πρέπει να γελούν καμιά φορά μ' αυτούς που τους λυπούνται για την τόσο ξέφρενη τύχη τους και τη σεμνή ζωή τους.

Πηγή : "Charles Baudelaire: Ein Lyriker im Zeitalter des Hochkapitalismus" von Walter Benjamin

• Είναι ένα σχόλιο για το ποίημα του Μπωντλαίρ "Les Foules" από τη συλλογή του "Le Spleen de Paris", όπου παραλληλίζεται και αντιπαραβάλλεται ο ποιητής με τον E. A. Poe ακριβώς με βάση τον ρόλο του πλήθους στο έργο τους.
  
• Η μετάφραση είναι της Ιωάννας Ναούμ

Δεν του λέει «σκάσε εσύ», του λέει «άκου εσύ»

...Θέλω πια την ουσία των πραγμάτων. Η υπόθεση είναι να πεις πέντε πράγματα όπως είναι, να τα πεις όπως τα αισθάνεσαι. Και δεν έχεις να δώσεις λογαριασμό σε κανέναν. Άλλωστε δεν περιμένει ο χρόνος. 4.160 Σαββατοκύριακα είναι η ιστορία...»

...H επιτυχία έχει σχέση με τον χρόνο. Αυτό το «πώς η ιστορία γίνεται σιωπή». Αυτό ταράζει ακόμη και τον πιο μη συνειδητοποιημένο. Δεν του λέει «σκάσε εσύ», του λέει «άκου εσύ». Συνεπώς αυτός είναι ο δρόμος...

…Αλλά έχω αρχίσει να παίζω με το εμείς. Τουλάχιστον να φτιάξουμε τη δική μας ανατολή και τη δική μας δύση. Και αυτό είναι θέμα περισσοτέρων. Γράφεις μουσική είτε για να εκφράσεις τα εσώψυχά σου, είτε για να κυλιστείς στη λάσπη, είτε για να παίξεις γροθιές με τον χρόνο. Όλα αυτά με καθιστούν σύντροφο με όσους κάνουν το ίδιο. Μαζί ίσως την ξαναδούμε την ανατολή, από την ίδια μεριά - κανονικά. Αν τη δούμε κόκκινη δεν ξέρω. Αλλά αν αξίζει να τη δούμε, ας τη δούμε κόκκινη. Το ροζ μ' ενοχλεί…

…Υπάρχουν πάνω από 50 σπουδαίοι τραγουδιστές τα τελευταία 50 χρόνια. Έξι - εφτά από αυτούς ανεξήγητα κάτι κουβαλάνε στη φωνή τους που κατά διαστήματα έχουν διεγείρει τα συναισθήματά μας. Έχουν λειτουργήσει ως η συνισταμένη τής φωνής του Έλληνα...

Πηγή: Συνέντευξη του Θάνου Μικρούτσικου στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"

• συναισθήματα

Πώς τον θέλεις τον Έρωτά σου;

Άραγε από τους Έρωτες ποιον
θα προτιμήσεις; Τον αγνό και άσπιλο
με τα ορθάνοιχτα καρφωμένα μάτια εμπρός;
'Η το θρασύ και ασελγή, που σπιθίζει
με τα κατορθώματα των καταναγκαστικών
του έργων; 'Η τον έντρομο αλλά
και ανυπομονούντα παρθενικόν Έρωτα
με τα αλαφιασμένα μάτια, τα κλειδωμένα γόνατα
και τα σφιγμένα μπούτια; 'Η το δειλό
και νοσηρό, εσώστρεφο Ερωτα με μισόκλειστα
βλέφαρα, που μαντεύεις από μέσα τις μαύρες
κόρες να κοιτάνε λοξά; 'Η τον απορημένο
της πρωτάρας; 'Η τον τσαχπίνικο με τα χάχανα
και τα ανόητα παιχνίδια; 'Η κείνον με τα μισόλογα,
τα κρυφόλογα, τις σκιές
πάνω από αμφίβολα πάθη, ή τον Έρωτα που σοβαρά
στοχάζεται τις αμηχανίες; Και κείνον
που απελπίζεται και πέφτει στο ποτάμι;
'Η τον κρυφό και μυστικό που λιώνει από ηδονή
ανομολόγητη; Πώς τον θέλεις τον Έρωτά σου;
Στους τέσσερις ανέμους; Στα τρίστρατα,
τα καπηλειά και τα χαμαιτυπεία;

'Η όπως πέρσι στο Μαρίενμπαντ;

Πηγή: "Πώς τον θέλεις τον Έρωτά σου;" του Ν. Χατζηκυριάκου - Γκίκα

• Έρωτας

Πόσα σου χρωστάω...

…Your kind should not die out, my dear friend; the rest of us need people like you too much. How much I owe you: solace, understanding, stimulation in my loneliness, meaning to my life that I gained through you…

…It is primarily through your example that intellectually I gained the strength to trust my judgment, even when I am left alone - though not by you - and, like you, to face with lofty humility all the difficulties that the future may bring. For all that, accept my humble thanks! I know that you do not need me as much as I need you, but I also know that I have a secure place in your affection…

…The thought that both of us are occupied with the same work is the most enjoyable one I can concieve at present. I see how, via the detour of medical practice, you are reaching your first ideal of understanding human beings as a physiologist, just as I most secretly nourish the hope of arriving, via these same paths, at my initial goal of philosophy…


…Πλάσματα, όπως εσύ, δεν πρέπει να εξαφανισθούν, αγαπητέ μου φίλε. Εμείς οι υπόλοιποι έχουμε ανάγκη από ανθρώπους σαν κι εσένα. Πόσα σου χρωστάω: παραμυθία, κατανόηση, στήριγμα στη μοναξιά μου, νόημα στη ζωή μου. Αυτά τ’ απέκτησα χάρις σ’ εσένα…

...Μέσα από το παράδειγμα σου απέκτησα προπάντων την πνευματική δύναμη να εμπιστεύομαι την κρίση μου, ακόμα κι όταν οι άλλοι με εγκαταλείπουν – όχι βέβαια εσύ – και σαν κι εσένα βλέπω πια με εγκαρτέρηση όλες τις δυσκολίες που ίσως μου φέρουν τα μελλούμενα. Για όλα αυτά δέξου τις ταπεινές μου ευχαριστίες! Γνωρίζω ότι δεν με χρειάζεσαι όσο έχω ανάγκη εγώ εσένα όπως κι ξέρω ότι έχω μια σίγουρη θέση στη φιλοστοργία σου…

…Ο συλλογισμός ότι μας απασχολεί το ίδιο έργο με γεμίζει χαρά, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη σκέψη. Βλέπω τον τρόπο, τον δρόμο δηλαδή της απλής Ιατρικής, που αγγίζεις το ιδανικό σου: την κατανόηση του ανθρώπου στις απλές φυσιολογικές του λειτουργίες. Ακριβώς έτσι κι εγώ τρέφω τον μυστικό καημό μου: να φθάσω μέσα από τον ίδιους δρόμους, στον αρχικό μου σκοπό, τη Φιλοσοφία…

Πηγή: Masson, J.M. (1985) (Ed.) The complete letters of Sigmund Freud to Wilhelm Fliess, 1887-1904. Cambridge: Harvard University Press. , p. 159. Letter 85, written in January 1, 1896.

Κοιτάξτε μέσα από το παράθυρο του άλλου…

…Πριν από μερικές δεκαετίες έβλεπα μια ασθενή με καρκίνο του μαστού, που είχε περάσει ολόκληρη την εφηβεία της παγιδευμένη σε μια μακρόχρονη και πικρή πάλη με τον αρνητικό πατέρα της. Λαχταρώντας κάποια μορφή συμφιλίωσης, μια καινούργια αρχή για τη σχέση τους, περίμενε πως και πώς να την πάει ο πατέρας της με τα’ αυτοκίνητο στο κολλέγιο – μιά ευκαιρία να είναι μόνη μαζί του για πολλές ώρες. Αλλά το ταξίδι που περίμενε από καιρό με ανυπομονησία αποδείχτηκε καταστροφή. Η συμπεριφορά του πατέρα της ήταν απολύτως συνεπής με την αρνητικότητα του. Σ’ όλη τη διαδρομή δεν σταμάτησε να γκρινιάζει για το άθλιο, γεμάτο σκουπίδια ρυάκι που έτρεχε στο πλάι του δρόμου. Εκείνη, απ’ την άλλη μεριά, δεν έβλεπε καμιά βρομιά στο πανέμορφο, γραφικό, καθαρό ποταμάκι, Μη βρίσκοντας τρόπο ν’ ανταποκριθεί στη στάση του πατέρα της, κατέληξαν να βυθιστούν κι οι δύο στη σιωπή και πέρασαν το υπόλοιπο της διαδρομής χωρίς να κοιτάζονται.
Αργότερα η κοπέλα έκανε το ίδιο ταξίδι μόνη της και προς μεγάλη της έκπληξη είδε πως τα ρυάκια ήταν δύο – ένα σε κάθε μεριά του δρόμου. «Αυτή τη φορά οδηγούσα εγώ» , είπε λυπημένη, «και το ρυάκι που έβλεπα απ’ το παράθυρο του οδηγού ήταν ακριβώς, όπως το είχε περιγράψει ο πατέρας μου, άθλιο και μολυσμένο» Ώσπου να μάθει όμως να βλέπει τα πράγματα μέσα απ’ το παράθυρο του πατέρα της, ήταν αργά – ο πατέρας της είχε πεθάνει…


Πηγή: «Το Δώρο της Ψυχοθεραπείας» του Irvin D. Yalom. (σελ. 44). Εκδόσεις ΑΓΡΑ.

• συναισθήματα

Είμαι άνθρωπος ειλικρινής...

I
Yo soy un hombre sincero
De donde crece la palma,
Y antes de morirme quiero
Echar mis versos del alma.

Yo vengo de todas partes,
Y hacia todas partes voy.
Arte soy entre las artes,
En los montes, monte soy...

…Todo es hermoso y constante,
Todo es musica y razon,
Y todo, como el diamante,
Antes que luz es carbon…

III
…Con los pobres de la tierra
Quiero yo mi suerte echar:
El arroyo de la sierra
Me complace más que el mar.

XXV
…¡Yo quiero, cuando me muera
Sin patria, pero sin amo,
Tener en mi losa un ramo
De flores, y una bandera!

XXXIX
Cultivo una rosa blanca
En julio como en enero,
Para el amigo sincero
Que me da su mano franca.

Y para el cruel que me arranca
El corazón con que vivo,
Cardo ni oruga cultivo;
Cultivo la rosa blanca.

I

Είμαι άνθρωπος ειλικρινής,
Από ‘κεί που οι φοίνικες αξαίνουν.
Και πριν ελθεί ο θάνατος, τα ποιήματα
που λαχταρώ απ΄ την ψυχή μου βγαίνουν.

Από τα πάντα έρχομαι
Και στο παντού πηγαίνω
Τέχνη στις τέχνες γίνομαι
Όρος στα όρη μένω.

Όλα είναι όμορφα και αφοσιωμένα,
Όλα είναι μουσικά, ορθά.
Και όπως το διαμάντι, κάρβουνο είναι
Πριν βγουν στο φως κι αυτά.

III

Με του κόσμου τους φτωχούς
Τη μοίρα μου γυρεύω.
Πιότερο από τον ωκεανό
Το ποταμάκι στο βουνό ζηλεύω.

XXV

Όταν πεθάνω, επιθυμώ,
Αντιεξουσιαστής χωρίς αφέντη,
Ο τάφος μου επάνω, ένα μπουκέτο λούλουδα
Και της πατρίδας τ’ όνομα να φέρει.

XXXIX

Το ρόδο το λευκό καλλιεργώ
Τον Ιούλη, μα και τον Γενάρη
Για το φίλο τον αληθινό
Που απ’ το χέρι θα με πάρει.

Και για τον άσπλαχνο εκείνο
Που ξεριζώνει την ζωντανή καρδιά που φέρω,
Ούτε τσουκνίδες, ούτε αγκάθια καλλιεργώ.
Το άσπρο τριαντάφυλλο προσφέρω!

Πηγή: «Versos Sencillos» por José Martí

• Ο Χοσέ Μαρτί, εθνικός ποιητής της Κούβας, έγραψε τις «Απλές Στροφές» εξόριστος στη Νέα Υόρκη. Κάποιους στίχους αυτού του ποιήματος προσάρμοσε ο Julián Orbón για να γράψει το πιο γνωστό πατριωτικό τραγούδι της Κούβας, το «Guajira Guantanamera», τη «Χωριατοπούλα από το Guantánamo».
  
• Μπορείτε να ακούσετε τον Andy Garcia να απαγγέλει στην ταινία του "The Lost City". Την μουσική επένδυση επιμελείται ο Κουβανός σαξοφωνίστας Cachao παίζοντας το τραγούδι Cuba Linda.
• 
• Ακούστε επίσης την Guajira Guantanamera από τους Buena Vista Social Club και τον Compay Segundo.
• 

• χαρακτήρες